Ostatnie, VI Forum Bezpieczeństwa Transportu poświęcono systemowi szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców. Właśnie pojawił się raport ze spotkania, którego organizatorem był Instytut Transportu Samochodowego.
Za nami kolejne, szóste już Forum Bezpieczeństwa Transportu – spotkanie z cyklu, którego organizatorem od początku, czyli od 2012 roku jest ITS. Wszystkie dyskusje dotyczą najważniejszych problemów dotyczących transportu w Polsce. Tegoroczne Forum poświęcono szkoleniu i egzaminowaniu przyszłych kierowców.
Głos zabrali między innymi:
- Łukasz Twardowski (Dyrektor Departamentu Transportu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju),
- Marek Bieńkowski (Dyrektor Departamentu Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego Najwyższej Izby Kontroli),
- Marcin Ślęzak (Dyrektor ITS),
- Adam Czarnowski (ekspert Driving Standards Agency (DSA), Ministerstwa Transportu Wielkiej Brytanii).
Dyrektor Łukasz Twardowski w swoim wystąpieniu scharakteryzował i przedstawił aktualny stan prawny dotyczący procesu szkolenia i egzaminowania kierowców. Uwagę poświęcił także zmianom, jakie wkrótce wejdą w życie, jak np. zniesienia obowiązku uczestnictwa w teoretycznej części szkolenia w OSK czy wprowadzenia obowiązku ukończenia kursu z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Spośród wchodzących od 1 stycznia w życie zmian Dyrektor przywołał również zasadę, w myśl której nazwisko egzaminatora będzie losowane bezpośrednio przed egzaminem oraz fakt objęcia przez ministra właściwego ds. transportu nadzoru nad jakością pytań egzaminacyjnych.
Informację o działaniach Najwyższej Izby Kontroli w obszarze BRD przedstawił Marek Bieńkowski. Na wstępie przypomniał, że NIK traktuje sprawy z obszaru BRD na równi ze sprawami takiej rangi, jak realizacja budżetu pochodzącego z Unii Europejskiej w nowej „sześciolatce” czy problemami natury demograficznej. Zaznaczył, że Izba dostrzega ogrom pracy włożonej do tej pory w poprawę bezpieczeństwa na drogach. Wśród największych postępów należy zwrócić uwagę na modernizację sieci dróg, co w dużym stopniu pozwoliło zmniejszyć liczbę ofiar wypadków. Polska jest jednak nadal krajem, którego drogi należą do najniebezpieczniejszych w Europie. W ubiegłym roku w Polsce zginęło 87 osób na 1 mln mieszkańców. Gorzej było tylko w Rumunii (92 ofiary na milion mieszkańców). Dyrektor Bieńkowski zapowiedział wtedy też publikację szczegółowego raportu o stanie bezpieczeństwa na polskich drogach, który niedawno się ukazał (pisaliśmy o nim TUTAJ). Poinformował też, że kontrola trwa nadal. Postępowanie ma sprawdzić, czy cele Ustawy o Kierujących Pojazdami oraz długiego szeregu jej nowelizacji są realizowane. Wyniki tej kontroli najwcześniej możemy poznać w kwietniu 2015 roku.
Dyrektor Instytutu Transportu Samochodowego Marcin Ślęzak przedstawił związane z BRD prace naukowe ITS i wdrożenia ich wyników w instytucjach kształcących i egzaminujących kierowców w Polsce. Do najważniejszych z nich zaliczył „Procedurę certyfikacji kompetencji zawodowych instruktorów i wykładowców nauki jazdy” z 2000 roku, „Standardy edukacyjne dla kandydatów do zawodów: instruktor i egzaminator” z 2004, realizowany w ramach unijnego Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” w latach 2010-2011 projekt „Wzrost kompetencji kadry ośrodków szkolenia kierowców” oraz aktualne projekty realizowane wspólnie z Grupą IMAGE, tj. „Wdrożenie tematyki ekologicznej w 100 przedsiębiorstwach transportowych” oraz „Wdrożenie polityki Eco-Drivingu w 300 szkołach jazdy”.
O brytyjskim systemie szkolenia i egzaminowania przyszłych kierowców opowiadał Adam Czarnowski. Zwrócił uwagę na główne różnice pomiędzy systemem funkcjonującym na Wyspach a polskim. Przede wszystkim w tamtejszych OSK nie ma sal wykładowych. Teorii można się tam nauczyć samodzielnie, a praktyki pod okiem zawodowego instruktora certyfikowanego przez resort transportu, agencję sprawującą pieczę nad standardami nauki jazdy lub stowarzyszenie instruktorów nauki jazdy. Jazdy w praktycznym sensie można się uczyć też od tzw. „osoby towarzyszącej”, czyli osoby, która ukończyła przynajmniej 21 lat i od minimum 3 lat posiada prawo jazdy. Inną część swojej prezentacji Adam Czarnowski poświęcił zdobywaniu uprawnień instruktora w Wielkiej Brytanii. Żeby zostać tam instruktorem również trzeba ukończyć 21 lat, od przynajmniej 3 lat mieć prawo jazdy i mieć czyste mandatowe konto. Na egzaminie trzeba zaliczyć test ze znajomości przepisów i umiejętności spostrzegania zagrożeń. Praktyka to jazda w różnych sytuacjach drogowych, wiedza o bezpiecznej jeździe i umiejętność przekazywania wiedzy.
Po prezentacjach, w dyskusji głos zabrali uczestnicy Forum. Wśród nich m.in. Ida Leśnikowska-Matusiak, pracownik Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego ITS, która stwierdziła, że szkolenie kandydatów na kierowców powinno polegać nie tylko na dostarczeniu wiedzy, kształtowaniu umiejętności technicznych związanych z kierowaniem pojazdem ale także na kształtowaniu umiejętności społecznych tj. przestrzegania prawa, norm oraz kultury w ruchu drogowym
Witold Wiśniewski, prezes Grupy IMAGE, przypomniał o kilku projektach realizowanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat w Polsce, m.in. o programie „Obserwator”. Był to program informatyczny dla instruktorów nauki jazdy, ułatwiający diagnozę słabych stron kandydatów na kierowców. Wiedza zgromadzona podczas stosowania tego programu umożliwiła zorganizowanie w latach 2006-2008 cyklu szkoleń dla instruktorów pt.: „Społeczna misja nauczycieli jazdy”. Okazało się wtedy, że instruktorzy chcą podnosić swoje kwalifikacje, zwłaszcza w zakresie psychologii i prawa. Pozwoliło to Grupie IMAGE wraz z ITSem w latach 2009-2010 zrealizować projekt pt. „Wzrost kompetencji kadry ośrodków szkolenia kierowców”, w ramach którego przeszkolono 5000 instruktorów z całego kraju. Po zakończeniu tego programu przesłano do resortu propozycję powołania w Polsce centralnej placówki metodycznej, która miałaby szkolić instruktorów i egzaminatorów oraz wniosek o konieczności stworzenia systemu oceny realizowanych programów szkoleniowych, ale te propozycje nie doczekały się realizacji
Uwagę na problem powolnej, ale wyraźnej degradacji znaczenia podstawowego Ośrodka Szkolenia Kierowców zwrócił Wojciech Szemetyłło, przedstawiciel Polskiej Federacji Stowarzyszeń Szkół Kierowców. Jego zdaniem taki stan rzeczy ma niebagatelny wpływ na jakość szkolenia, a w konsekwencji na BRD. Kilkanaście lat temu dopuszczono do nieograniczonego rozkwitu nowych OSK, co sprawiło że jakość oferowanych przez wiele z nich usług pozostawia wiele do życzenia i „psuje” opinię pozostałym. Nie pomaga ogólna, dość trudna sytuacja ekonomiczna ogółu przedsiębiorców i wprowadzona przez ministra Gowina deregulacja zawodu instruktora.
Dużej liczby wypadków i ich ofiar w niesprawnym działaniu systemu szkolenia i egzaminowania wyraził obecny na spotkaniu Tomasz Matuszewski, ówczesny pełnomocnik Dyrektora ds. Procesu Egzaminowania, Szkolenia i BRD w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Warszawie (obecnie starosta powiatu gostynińskiego, o zmianie stanowiska Tomasza Matuszewskiego pisaliśmy TUTAJ). Jego zdaniem głównym problemem do rozwiązania jest relacja między sposobem egzaminowania, a procesem szkolenia kandydatów na kierowców. To, czego na egzaminach wymagają egzaminatorzy, automatycznie przekłada się na to, czego uczą instruktorzy. Dzisiejsze egzaminy są zdaniem Tomasza Matuszewskiego w znacznym stopniu odseparowane od rzeczywistych problemów BRD.
Spotkanie podsumowano propozycją powołania zespołu, który dokona przeglądu systemu szkolenia i egzaminowania przyszłych polskich kierowców i zaproponuje nowy, współczesny model. Zaproponowano też zorganizowanie w 2015 roku konferencji poświęconej problemom szkolenia kandydatów na kierowców, która mogłaby się stać miejscem pierwszej publicznej dyskusji o nowym modelu szkolenia.
Na podstawie streszczenia obrad autorstwa Ilony Buttler, Michała Kopackiego i Ryszarda Krystka.