Robert Tomaszewski, b. egzaminator, obecnie zamieszkujący w Birmingham omówił - dla potrzeb debaty „Jazda z osobą towarzyszącą” - badanie przeprowadzone w 2017 r. na grupie kandydatów na kierowców i młodych kierowców. Ankieta - na zlecenie Department for Transport w Wielkiej Brytanii - została zrealizowana przez BMG Research. Realizowany cel - poznanie poglądów i opinii w kwestiach prowadzonych szkoleń. Poniższa informacja obejmuje fragment dotyczący szkolenia praktycznego. Redakcja
***
Polska i Wlk. Brytania – różnice w systemie szkolenia i egzaminowania. Na wstępie muszę podkreślić, że w przepisach regulujących systemy szkolenia i egzaminowania w Polsce i w Wielkiej Brytanii istnieją znaczące różnice. Trzeba o nich pamiętać analizując preferencje kandydatów na kierowców przedstawione w badaniu zrealizowanym na zlecenie Department for Transport, które zostało zrealizowane przez BMG Research. Poniżej przedstawię najważniejsze z przywołanych różnic. W Wlk. Brytanii:
- nie ma określonej minimalnej liczby godzin, które trzeba odbyć z instruktorem lub w ośrodku szkolenia;
- stosowana jest sugerowana liczba godzin wynikająca ze statystyk prowadzonych przez DSA (Driving Standards Agency), która wskazuje, że najlepiej gdyby kandydat odbył 44 h jazdy z instruktorem jednocześnie rekomenduje około 22 h dodatkowo z członkiem rodziny lub przyjacielem;
- kandydat na kierowcę może korzystać z samochodu członka rodziny lub przyjaciela wykupując odpowiednie ubezpieczenie. Może je wykupić na godzinę, jeden dzień, tydzień itd. w zależności kiedy ma czas i chęć na naukę;
- samochód do nauki jazdy z osobą towarzyszącą nie musi posiadać dodatkowego wyposażenia;
- kandydat może także posiadać i wykorzystywać swój własny pojazd, wykupić ubezpieczenie (wspomniane powyżej), poprosić inną osobę o pomoc w nauce, a następnie tym samym samochodem zdawać egzamin praktyczny;
Dodam, iż w Wielkiej Brytanii - podczas egzaminu kat. B prawa jazdy - nie wykonuje się zadań na placu manewrowym, a więc nie istnieje przewaga ośrodków szkolenia wynikająca z posiadania odpowiedniej infrastruktury.
Wnioski badania opinii. Jak wskazują dostępne statystyki - w Wlk. Brytanii główną metodą szkolenia kandydatów na kierowców jest nauka z profesjonalnym instruktorem. Niektórzy również korzystają z możliwości dodatkowych lekcji z członkami rodziny lub przyjaciółmi. Podkreślę - większość wybiera jednak naukę z instruktorem. Uznają, że są oni niezastąpieni szczególnie w nauczaniu różnorodnych manewrów. Zawodowych instruktorów postrzegają jako posiadających umiejętności i wiedzę w różnych obszarach sztuki kierowania. - "Wybrałam instruktora ponieważ był on w stanie przekazać mi odpowiednie umiejętności by zdać egzamin" - oceniła grupa ankietowanych kobiet w przekroju wieku 17-24 lat, z południowo-wschodniej Anglii. - "Członkowie rodziny nie zawsze znają prawidłowy sposób kierowania pojazdem, np. mają złe nawyki" - odpowiadały przedstawicielki tej samej grupy respondentów.
Niektórzy wybierają instruktora dlatego, że „można na nim polegać jeśli chodzi o terminowość i regularność lekcji”.
Kandydaci na kierowców częściej polegają na instruktorach wierząc, że „znają oni lepiej trasy egzaminacyjne”. Właśnie okazuje się, że to bardzo istotny element, dzięki któremu kandydaci „czuli się pewniej już na egzaminie”, jako że byli zaznajomieni z terenem, na którym byli egzaminowani.
W końcu kandydaci twierdzili, że nauka z profesjonalnym instruktorem jest „mniej irytująca niż z członkiem rodziny”.
Natomiast, ci którzy wybierali naukę z rodziną lub przyjaciółmi, swoją decyzję uzasadniali względami finansowymi. Jako powód takiego wyboru podawali właśnie przede wszystkim „korzyści finansowe”.
Obie grupy zgodnie stwierdziły, że „koszt nauki jazdy z instruktorem jest znaczny”. Podsumowując - jednak zdecydowana większość uczestników ankiety uważała, że to metoda nauki jazdy z profesjonalnym instruktorem im odpowiada. Wspominali, że byli w stanie zbudować dobre relacje z instruktorem i czuli się bardziej komfortowo jeżdżąc z nimi w miarę zwiększania się ilości lekcji. - „Myślę, że to działa dobrze i sprawia, że czuję się spokojniejsza wiedząc, że jeżdżę z profesjonalistą”. (kobieta w wieku od 17 do 24 lat, zachodnia i środkowa Anglia). Inni twierdzili, że czuli się pewni, że ich instruktor był świadomy ich mocnych i słabych stron, dzięki czemu mogli zidentyfikować obszary, które muszą poprawić. Ponadto większość kobiet uważała, że dzięki instruktorowi zwiększyła się ich pewność siebie i zaufanie do własnych umiejętności.
Uczestnicy wyrażali zadowolenie z faktu, że byli na bieżąco informowani o swoich postępach w nauce. Ich instruktor regularnie oceniał ich postępy i umiejętności jazdy. Dla przykładu - jeden z kandydatów na kierowców za przykład wskazał swojego instruktora, który używał 5-punktowej listy kontrolnej, aby poinformować go, jak dobrze sobie radzi. - „Zazwyczaj instruktor daje ci ogólną informację o twoich postępach, mój instruktor miał listę kontrolną i jeśli na niej było więcej not - 5, to oznaczało, że jestem gotowy do egzaminu” (mężczyzna, wiek 17-24 lat, północna i zachodnia Anglia).
Ponadto niektórzy uczestnicy zdecydowali się uczyć z instruktorem i dodatkowo z rodzicami lub przyjaciółmi. Takie rozwiązanie dało im więcej niż jedną perspektywę na to jak prowadzić pojazd oraz mieli większą elastyczność pod względem pory dnia i godzin, które mogli spędzić na nauce. Ci, którzy uczyli się jeździć wykorzystując wszystkie dostępne możliwości tj. z instruktorem i rodzicem lub znajomymi, uznawali tę metodę za skuteczną, ponieważ nie czuli się ograniczeni lub przywiązani do określonego czasu lub daty nauki oraz mogli mieć więcej lekcji w krótszym okresie czasu bez wpływu na koszty.
Niewielka liczba respondentów oceniała również, że jazdy z rodzicami lub przyjaciółmi poprzedzone nauką z instruktorem, sprawiły, że umacniali pewność swoich umiejętności.
Podsumowując, podczas wyboru metody uczenia się większość uczestników skupiała się na celu jakim jest zdanie egzaminu. Ta grupa kursantów upewniała się, czy ich instruktor lub rodzina/przyjaciel, gwarantują na tyle dobry poziom wiedzy i doświadczenia jako kierowcy, aby skutecznie pomóc im osiągnąć umiejętności niezbędne do uzyskania prawa jazdy. - „Wybieram instruktora, ponieważ był w stanie przekazać mi odpowiednie umiejętności, aby skutecznie zdać egzamin” (kobieta, w wieku od 17 do 24 lat, południowo-wschodnia Anglia).
Ilość godzin szkolenia. Autorzy ankiety pytali kandydatów ile godzin jazd będzie im potrzeba zanim zostanie wyznaczony termin egzaminu. Odpowiedzi były różne i wahały się pomiędzy 20 a 50 godzin. Jednak większość oceniała, że ilość godzin pomiędzy 30 a 40 będzie idealna. - „Myślę, że będę musiał odbyć co najmniej 50 h szkolenia praktycznego, by pewnie wykonać wszystkie przewidziane manewry oraz dobrze poznać trasy egzaminacyjne” (mężczyzna, wiek 25+, zachodnia i środkowa Anglia). - „Myślę, ze im więcej tym lepiej, co najmniej 25-30 h ponieważ muszę zdobyć odpowiednie doświadczenie” (mężczyzna, wiek 17-25, północno-wschodnia Anglia).
Jeden z uczestników informował, iż odwiedził stronę internetową gov.uk, aby poznać optymalną ilość godzin jaką należy spędzić na nauce. Dowiedział się, że średnia liczba godzin potrzebnych do zdania egzaminu wynosi około 42. Ten kandydat zgodził się z sugerowaną liczbą godzin i potwierdził, że to liczba odpowiednia, aby uczynić z niego sprawnego kierowcę. Jednak większość uczestników nie odniosła się do sugerowanej liczby godzin, co świadczy o minimalnej świadomości istnienia takiej sugestii. Niektórzy odpowiadali, że ich wiedza i świadomość ilości godzin pochodziła głównie z informacji dostarczonych przez ich instruktora.
Ostatecznie badanie potwierdził, że podstawowym oczekiwaniem większości kandydatów na kierowcę było zdanie egzaminu na prawo jazdy. Ich odpowiedzi odnosiły się do tego oczekiwania. Analizowali ile godzin ćwiczeń będą potrzebowali, aby zdać test. Niewielu brało pod uwagę, w jaki sposób praktyka i zdobyte umiejętności zostaną wykorzystane po jego zdaniu. Jeden z uczestników przyznał, że umiejętności kierowcy są bardziej rozwijane po zdaniu egzaminu. - „Myślę, ze tak naprawdę uczysz się dopiero po zdaniu egzaminu - samodzielnie, w realnych warunkach. Bardziej niż w czasie gdy pozostajesz pod kontrolą innych w trakcie szkolenia” (mężczyzna, wiek 17-25 lat, Londyn).
Robert Tomaszewski (Birmingham)