fot. Krzysztof Białoskórski

Uchwalona w dniu 26 czerwca 2014 r. ustawa o zmianie ustawy o kierujących pojazdami, zwana dalej w skrócie „ustawą”, jest już kolejną nowelizacją tego mającego trzy lata aktu prawnego, który w swoich założeniach miał w kompleksowy i zamknięty sposób uregulować całokształt zagadnień związanych z osobami uprawnionymi do kierowania pojazdami poruszającymi się po polskich drogach. Oczekiwania wobec ustawy o kierujących pojazdami były bardzo duże, a jej założenia z 2002 r. miały zapewnić powstanie jednego z najnowocześniejszych systemów szkolenia i egzaminowania kierowców. Tymczasem większość planowanych nowatorskich rozwiązań pozostała na papierze, gdyż albo nie zostały uwzględnione w trakcie dalszych prac, albo ich wejście w życie przesunięto na 2016 rok. Zamiast tego powstała skomplikowana i przeregulowana ustawa, która wymaga ciągłych poprawek.

Więcej logiki i rozsądku w przepisach dotyczących szkoleniowców

Do zmian porządkujących prawo należy zaliczyć nowe przepisy art. 33 ust. 3a oraz art. 38 ust. 3a ustawy. Zgodnie z nimi starosta, wpisując osobę do ewidencji instruktorów albo wykładowców w zakresie konkretnej kategorii prawa jazdy, wpisuje także inne kategorie zawierające się w tym uprawnieniu. I tak dla przykładu osoba z uprawnieniami do prowadzenia zajęć w zakresie prawa jazdy kategorii B, C lub D, ma wpisywaną także kategorię B1, C1 lub D1. Rozsądnym i zgodnym z logiką rozwiązaniem są nowe przepisy art. 37 ust. 1a i art. 38 ust. 6 ustawy. Zwalniają one z uczestnictwa w warsztatach doskonalenia zawodowego instruktorów i wykładowców, którzy uzyskali swoje uprawnienia w tym samym roku, w którym powinni uczestniczyć w tych zajęciach. Zwolnieni z udziału w warsztatach są także instruktorzy i wykładowcy mający uprawnienia egzaminatorów, o ile uczestniczyli w corocznych zajęciach doskonalenia zawodowego przeznaczonych dla tej ostatniej grupy zawodowej. Stanowi o tym nowy przepis art. 38a. Z kolei nowy przepis art. 38 ust. 7 ustawy wskazuje, iż w stosunku do wykładowców wymóg uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu sprawdzającego kwalifikacje wykładowcy uznaje się za spełniony także w przypadku uzyskania takiego samego wyniku z egzaminu dla instruktorów.

Umieszczenie w sieci filmu z egzaminu spowoduje likwidacje OSK

Zmiany w ustawie nie ominęły także spraw związanych z nadzorem nad szkoleniem. I tu bardzo poważne kontrowersje budzić może przesłanka określona w nowym przepisie art. 45 ust. 1 pkt 4 ustawy, upoważniająca starostę do wydania decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia OSK, jeżeli przedsiębiorca rozpowszechnia zapis z przebiegu egzaminu zarejestrowany przez urządzenie zainstalowane w pojeździe, którym prowadzona jest jazda egzaminacyjna. Przepis ten jest zupełnie niepotrzebny, gdyż ochronę wizerunku osób zarejestrowanych gwarantują przepisy prawa karnego i prawa cywilnego. No, ale być może ustawodawca kierował się w tym przypadku nie tyle interesem uwidocznionych na nagraniu osób, co obawą przed ujawnianiem opinii publicznej ewentualnych nieprawidłowości w przebiegu egzaminu. Zagrożeniem jest fakt, że odpowiedzialność administracyjna, co do zasady, nie jest związana z winą podmiotu ją ponoszącego. Dlatego przedsiębiorca utraci możliwość prowadzenia OSK  także w sytuacji, gdy zapis zostanie ujawniony bez jego wiedzy i zgody przez jego pracownika lub osobę trzecią, niezwiązaną z ośrodkiem.

Dla przedsiębiorców można by zrobić więcej

Omawiając kwestie przesłanek do wydania zakazu prowadzenia OSK, należy wspomnieć o korzystnej dla przedsiębiorców zmianie przepisu art. 45 ust. 2 pkt 2 ustawy. Złagodzono w nim konsekwencje naruszenia jednego z obowiązków informacyjnych - nieprzedstawienia staroście listy uczestników kursu oraz informacji o terminie, czasie i miejscu rozpoczęcia pierwszych zajęć teoretycznych. Teraz za rażące naruszenie przepisów o szkoleniu uznawać się będzie dopiero wielokrotne nieprzedstawienie tej informacji. Tym samym jedno lub dwa uchybienia w tym zakresie przestaną być przyczyną zamknięcia OSK. Jest to krok w dobrym kierunku, niemniej sytuacja przedsiębiorcy nie uległa w wyniku nowelizacji zbyt radykalnej poprawie. Nadal brakuje przesłanek, które uwalniałyby przedsiębiorcę od odpowiedzialności administracyjnej w szczególnych sytuacjach. Potrzebę takich uregulowań wskazywał Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniach dotyczących problematyki kar administracyjnych. Do pozytywnych zmian należy także zaliczyć - zgodnie z nowym przepisem art. 39 ust. 8 - prawo osoby, która uzyskała negatywny wynik egzaminu sprawdzającego kwalifikacje instruktora lub wykładowcy, do wglądu do pytania egzaminacyjnego, na które udzieliła nieprawidłowej odpowiedzi.

Trudniejszy powrót do zawodu instruktora i wykładowcy

Kolejną zmianą związaną z nadzorem są przesłanki ponownego wpisu do ewidencji instruktorów lub wykładowców osoby, która dopuściła się rażącego naruszenia przepisów o szkoleniu. Do tej pory, aby wrócić do zawodu wystarczył jedynie upływ dwóch lat od uprawomocnienia się decyzji o skreśleniu. Zmiana przepisu art. 46 ust. 5 ustawy nakazuje teraz, aby osoba zainteresowana ponownym wpisem dodatkowo zdała egzamin sprawdzający kwalifikacje. Taki egzamin - w przypadku byłego instruktora - może być przeprowadzony jeszcze przed upływem dwóch lat, nie wcześniej jednak niż po 1,5 roku od skreślenia z ewidencji, o czym stanowi nowy przepis art. 46 ust. 6 ustawy. Ta zasada nie dotyczy, niestety, osób ubiegających się o ponowny wpis do ewidencji wykładowców. Zmianą porządkującą jest kolejny nowy przepis art. 46 ust. 7 ustawy. Określa on, iż w przypadku skreślenia z ewidencji instruktora lub wykładowcy ze względu na nieprzedłożenie w wymaganym terminie zaświadczenia o uczestnictwie w warsztatach doskonalenia zawodowego, ponowny wpis uzależniony jest od ich odbycia. Taką zasadę można było wywieść z już istniejących norm prawnych i dlatego celowość wprowadzenia nowego przepisu jest co najmniej dyskusyjna.

Zalegalizowanie treści rozporządzenia o szkoleniu

Do zmian niewnoszących zbyt wiele należy zaliczyć formalne rozszerzenie zakresu delegacji dla ministra właściwego do spraw transportu zawartej w przepisie art. 32 ust. 3 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami. Zalegalizuje ona dotychczasową treść rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców, które w obecnym brzmieniu reguluje, oprócz programu szkolenia prowadzonego przez OSK i inne podmioty, także warunki, tryb, zakres i sposób jego prowadzenia. Kolejną zmianą o podobnym, marginalnym znaczeniu, jest nowelizacja przepisu art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy porządkująca kwestie wymagań stawianych wykładowcom. Zmianą wyłącznie redakcyjną jest nowe brzmienie art. 39 ust. 1, gdzie ujednolicono nazewnictwo instruktorów, rezygnując z określenia wskazującego, iż prowadzą oni naukę jazdy. Przepisem porządkującym, ale mającym niewielki wpływ na rynek szkoleń, jest wskazanie w art. 33 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy, iż instruktor ubiegający się o uprawnienia do szkolenia wyłącznie w zakresie kategorii T, powinien posiadać prawo jazdy tej kategorii przez okres co najmniej dwóch lat.

Uczyłeś się jeździć motocyklem - możesz zdawać na motorower

Aby dać możliwość zainteresowanym osobom zdawanie teoretycznej części egzaminu państwowego bez uprzedniego uczestnictwa w odpowiednim kursie, zmieniony został przepis art. 50 ust. 2 pkt  5 ustawy o kierujących pojazdami, który zabraniał przeprowadzenia egzaminu dla osoby nieposiadającej zaświadczenia o ukończeniu szkolenia. Uzupełniono go o zastrzeżenie, iż zakaz ten nie dotyczy przeprowadzania części teoretycznej egzaminu państwowego. Przy okazji dostosowano ustawę - co z punktu widzenia zasad stanowienia prawa zabrzmi śmiesznie - do obowiązującego rozporządzenia. W nowym brzmieniu art. 50 ust. 2 pkt 5 wskazano, iż zamiast zaświadczenia o ukończeniu wymaganego szkolenia, jako warunek konieczny dla dopuszczenia do egzaminu jest uznawana także informacja o tym fakcie zamieszczona w systemie teleinformatycznym z którego korzysta WORD. Kolejną dobrą wiadomością dla kandydatów na kierowców jest wprowadzona nowym przepisem art.  50 ust. 4 ustawy możliwość zdawania egzaminu państwowego w zakresie poszczególnych kategorii prawa jazdy zawierających się w uprawnieniu, dla którego ukończone zostało szkolenie. I tak osoba, która ukończyła szkolenie w zakresie prawa jazdy kategorii A, może zdawać egzamin w zakresie prawa jazdy kategorii A2, A1 lub AM.

Inne ułatwienia dla zadających egzamin

Wśród przepisów, których treść została zmieniona na korzyść zdających egzamin państwowy, należy wskazać przepis art. 52 ust. 1 ustawy. Określa on warunek konieczny dla możliwości przystąpienia do  praktycznej części egzaminu państwowego - wcześniejsze uzyskanie pozytywnej oceny z jego części teoretycznej. Do tej pory wynik z teorii był uznawany jedynie przez 6 miesięcy. Nowelizacja znosi to ograniczenie. Teraz będzie można przystępować do części praktycznej nawet po 50 latach, chyba że wcześniej zmienione zostaną przepisy lub egzamin w obecnej formie zostanie zlikwidowany. Kolejnym, nowym tym razem przepisem, jest art. 52a ustawy. Zgodnie z tym przepisem osoba, która uzyskała negatywny wynik z części teoretycznej egzaminu państwowego może wnioskować o udostępnienie do wglądu pytań egzaminacyjnych wraz z informacją o prawidłowych odpowiedziach. Przypomina to podobną regulację zaproponowaną dla osób zdających egzamin dla instruktorów, wykładowców i egzaminatorów. Niemniej, w przypadku kandydatów na kierowców udostępniane powinny być wszystkie pytania, a nie tylko te na które udzielono błędnych odpowiedzi.

Jazda energooszczędna? Czyli jaka?

Problemem dla zdających, ale także dla szkoleniowców, będzie z pewnością zmiana przepisu art. 51 ust. 1 ustawy, który pośrednio określa kryteria oceny podczas praktycznej części egzaminu państwowego. Oprócz sprawdzenia umiejętności w zakresie zgodnego z przepisami, bezpiecznego, sprawnego i nieutrudniającego innym uczestnikom ruchu poruszania się, pojawiła się nowa umiejętność wymagająca sprawdzenia – umiejętność poruszania się energooszczędnego. Już samo określenie energooszczędny budzić może duże wątpliwości, gdyż nie zostało ono zdefiniowane na użytek tej ustawy. Tym samym nie do końca wiadomo, czy ustawodawcy chodziło o wprowadzenie nowego synonimu dla używanego od dawna w języku  polskim pojęcia „jazda ekologiczna”, czy też jedynie o jak najmniejsze zużycie paliwa. Jak się wydaje, wątpliwości tych nie rozstrzygną także nowe przepisy wykonawcze.

Możliwość zdawania egzaminu pojazdem OSK

Bardzo dużym ułatwieniem dla kandydatów na kierowców będzie z pewnością możliwość zdawania praktycznej części egzaminu państwowego pojazdem, na którym uczyli się jazdy. Zgodnie z nowym przepisem art. 53 ust. 4a ustawy, WORD musi zaakceptować podstawienie do egzaminu w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B lub B+E samochodu należącego do OSK, o ile zawnioskuje o to osoba zdająca ten egzamin. Szczegóły wykorzystania pojazdów OSK regulują nowe przepisy art. 53a. I tak do wniosku zainteresowanej osoby musi być dołączona zgoda OSK. Ośrodek może jednak w późniejszym terminie odmówić udostępnienia pojazdu. Jeżeli zrobi to nie później niż 5 dni przed wyznaczonym terminem egzaminu, to nie poniesie żadnych konsekwencji. Jeżeli jednak nie dotrzyma tego terminu i nie podstawi pojazdu do egzaminu, to WORD obciąży OSK dodatkowym kosztem przeprowadzonego sprawdzenia kwalifikacji. Takie uregulowanie wydaje się być w pełni zasadne, czego nie można powiedzieć o kolejnej przesłance do obciążenia ośrodka szkolenia dodatkową opłatą. Tą przesłanką jest uzyskanie przez zdającego negatywnego wyniku z części teoretycznej egzaminu państwowego, co uniemożliwia przeprowadzenie egzaminu praktycznego.

Kamery w podstawionym do egzaminu pojeździe OSK

Nowe przepisy art. 54a ust. 1 i 2 ustawy stanowią, iż pojazd podstawiony przez OSK do egzaminu państwowego musi być wyposażony przez ten ośrodek w urządzenie rejestrujące przebieg egzaminu, zgodnie z odpowiednimi przepisami określającymi wyposażenie pojazdów egzaminacyjnych. Urządzenie to powinno umożliwiać przekazanie zapisu WORD-owi, bezpośrednio po egzaminie. Do przekazania należy używać ogólnodostępnych informatycznych nośników danych. Wymagania wobec formatu pliku z zapisem określa nowy przepis art. 54a ust. 3 ustawy. Zgodnie z nim plik ma być zapisany w powszechnie stosowanym formacie zapisu i odczytu danych, możliwym do odtworzenia bez specjalistycznego oprogramowania i sprzętu. Czy wobec tego plik zakodowany w formacie używanym i odtwarzanym przez oprogramowanie związane z systemem operacyjnym innym niż system firmy Microsoft uznany będzie za spełniający wymagania przepisu? Niestety, do odpowiedzi na to pytanie nie wystarczy normalnie stosowana wykładnia językowa. Co jest niezwykle istotne, kolejny nowy przepis art. 54b zabrania OSK rozpowszechniania zarejestrowanego zapisu przebiegu egzaminu. Złamanie zakazu grozi - o czym już wcześniej zostało wspomniane - likwidacją ośrodka szkolenia.

Samochody kupowane przez WORD

Kwestią budzącą od dawna bardzo duże emocje był zakup pojazdów egzaminacyjnych przez wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego. Szkoleniowcy zarzucali, iż każda zmiana typu pojazdów używanych podczas praktycznej części egzaminu oznacza dla nich konieczność wymiany taboru szkoleniowego, a to związane jest z bardzo dużymi kosztami. Obecnie, po wprowadzeniu możliwości sprawdzania kwalifikacji w pojazdach OSK, zakupy dokonywane przez WORD będą budziły mniejsze emocje. Niemniej ustawodawca zdecydował się umożliwić przedsiębiorcom prowadzącym OSK większy wpływ na decyzje podejmowane przez WORD. Dotychczas, zgodnie z przepisem art. 53 ust. 5 ustawy, przedstawiciele organizacji zrzeszających ośrodki szkolenia kierowców byli jedynie powoływani do komisji przetargowych. Zmiana tego przepisu gwarantuje przedstawicielom OSK udział w pracach związanych z prowadzeniem postępowania przetargowego, przygotowaniem specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz z powołaniem komisji przetargowej.

Nadzieja na koniec galimatiasu z systemami teleinformatycznymi

Konsekwencją źle przygotowanych rozwiązań w dotychczasowych przepisach wykonawczych, oprócz zamieszania związanego z systemami teleinformatycznymi używanymi przez WORD-y, były także kontrowersje z pytaniami używanymi podczas egzaminu państwowego. Aby wyprostować sytuację, nowelizacja wprowadziła szereg przepisów, z których najważniejszym jest art. 51 ust. 2a ustawy. Z jednej strony, legalizuje on rozwiązania przyjęte dotychczas we wspomnianym przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw transportu stanowiąc, iż część praktyczna przeprowadzana jest z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego zintegrowanego z systemem służącym do wydawania i zamawiania praw jazdy. Z drugiej strony, wprowadza on odpowiedzialność ministra za pytania używane przy egzaminie określając, iż muszą być one przez niego zatwierdzone. Jednocześnie przepis jednoznacznie określa, iż pytania egzaminacyjne oraz wchodzące w ich skład scenariusze, wizualizacje i opisy stanowią informację publiczną. Daje to możliwość ubiegania się o wgląd w ich treść każdej zainteresowanej osobie na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Teoretycznie, pozwoli to także na podjęcie przez ministra właściwego do spraw transportu ewentualnej decyzji o ich upublicznieniu.

Weryfikacja pytań egzaminacyjnych

Procedurę związaną z zatwierdzaniem pytań, a także inne szczegółowe kwestie z nimi związane, określa nowy przepis art. 57a ustawy o kierujących pojazdami. Opracowywanie pytań, weryfikację pytań opracowanych przez inne podmioty i rekomendację w kwestiach ich zatwierdzenia prowadzić ma powołana przez ministra komisja do spraw weryfikacji i rekomendacji pytań egzaminacyjnych. Przepisy precyzyjnie określają skład komisji oraz sposób finansowania jej prac. Nowym rozwiązaniem jest możliwość składania propozycji scenariuszy, wizualizacji i opisów wchodzących w skład pytań egzaminacyjnych stosowanych na egzaminie państwowym przez osoby prywatne i inne podmioty. W przypadku przyjęcia tych propozycji do stosowania podczas teoretycznej części egzaminu państwowego, zamiast wynagrodzenia autorzy otrzymają możliwość uzyskania zaświadczenia o zatwierdzeniu nadesłanych materiałów przez ministra właściwego do spraw transportu. Takie zaświadczenie może być wykorzystane w celach handlowych. Część pytań zatwierdzonych w opisanej procedurze ma być wykorzystywana zgodnie z nowymi przepisami art. 39 ust. 7, art. 64 ust 7a i art. 119 ust. 5a podczas egzaminów sprawdzających kwalifikacje instruktorów, wykładowców, egzaminatorów i instruktorów techniki jazdy. Ta część pytań nie stanowi informacji publicznej.

Zadania i obowiązki WORD-ów

Kolejnym przepisem mającym na celu legalizację przyjętych wcześniej w drodze rozporządzenia rozwiązań jest nowy art. 57b ustawy. Nakłada on na dyrektorów wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego obowiązek wyboru dostawcy systemu teleinformatycznego wykorzystywanego podczas egzaminu państwowego w trybie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych. Innym nowym przepisem, służącym tym razem zapewnieniu finansowania prac nad nowymi pytaniami, jest art. 57c ustawy. Zgodnie z tym przepisem, wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego mają przekazywać 1,5% opłaty za przeprowadzenie części teoretycznej egzaminu państwowego do budżetu państwa. Przepis określa terminy uiszczania opłat, odsetki za zwłokę, a także sposób ich ściągania. Omawiając obowiązki dyrektorów WORD, należy także wspomnieć o zmianie art. 56 ust. 2 ustawy oraz o nowym przepisie ust. 2a w tej jednostce redakcyjnej. Ułatwiają one organizację egzaminu w zakresie pozwolenia na kierowanie tramwajem, zezwalając na jego przeprowadzanie przez egzaminatora niepozostającego w stosunku pracy.

Zmiany w zakresie kwalifikacji wymaganych od egzaminatorów

Do zmian niewnoszących zbyt wiele należy zaliczyć formalne rozszerzenie zakresu delegacji dla ministra właściwego do spraw transportu zawartej w przepisie art. 66 ust. 1 pkt 4 ustawy. Tak, jak w przypadku omówionego wcześniej art. 32 ust. 3 pkt 2, legalizuje ona dotychczasową treść rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach, które w obecnym brzmieniu wykracza poza upoważnienie zawarte w ustawie. Zmiany w ustawie nie ominęły przepisów określających wymagania wobec egzaminatorów i innych osób sprawdzających kwalifikacje. W stosunku do egzaminatorów przeprowadzających egzamin w zakresie pozwolenia na kierowanie tramwajem uchylony został przepis art. 58 ust. 4 zwalniający te osoby z wymogu posiadania co najmniej wykształcenia średniego. Z kolei zmieniony przepis art. 64 ust. 6 zmniejsza z 10 do 3 lat wymaganą praktykę w przeprowadzaniu egzaminów na pozwolenie na kierowanie tramwajem dla osób będących członkami komisji weryfikacyjnej prowadzącej egzaminy dla osób ubiegających się o uprawnienia egzaminatora. Osoby, które nie zdały egzaminu prowadzonego przez tę komisję, uzyskały prawo - zgodnie z nowym przepisem art. 64 ust. 7b - do wglądu w treść pytania egzaminacyjnego, na które udzieliły nieprawidłowej odpowiedzi, wraz z informacją o poprawnym rozwiązaniu.

Ułatwienia dla egzaminatorów

Nowy przepis art. 63 ust. 1a ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami zwalnia egzaminatorów z uczestnictwa w warsztatach doskonalenia zawodowego, jeżeli uzyskali oni swoje uprawnienia w tym samym roku, w którym powinni uczestniczyć w tych zajęciach. Zwolnieni z udziału w warsztatach są także egzaminatorzy posiadający uprawnienia instruktorów lub wykładowców, o ile dostarczą oni nadzorującemu ich pracę marszałkowi województwa zaświadczenie o uczestnictwie w corocznych zajęciach doskonalenia zawodowego przeznaczonych dla szkoleniowców. Stanowi o tym nowy przepis art. 63a ustawy. Warto zauważyć, że ustawodawca nie skorzystał z możliwości odejścia od sztywnego określenia czasu trwania warsztatów dla egzaminatorów. Nadal mają one trwać 3 dni. Dlatego jeżeli program warsztatów dla instruktorów lub wykładowców będzie umożliwiał realizację tych szkoleń w czasie krótszym, to naturalną konsekwencją może być wybieranie przez egzaminatorów posiadających uprawnienia do szkolenia zajęć doskonalenia zawodowego przeznaczonych dla tej właśnie grupy. Z obowiązkiem uczestnictwa w warsztatach wiąże się też przepis art. 71 ust. 6 ustawy. Zaadresowany jest on do osób, które zostały skreślone z ewidencji egzaminatorów na skutek niedostarczenia w wymaganym terminie zaświadczenia o uczestnictwie w zajęciach warsztatowych. Zgodnie z tym przepisem, ponowny wpis do ewidencji może być dokonany po odbyciu tych zajęć.

Egzaminator stroną postępowania w sprawie o unieważnienie egzaminu

Przepisy ustawy o kierujących pojazdami dają możliwość osobie zdającej egzamin składania skargi dotyczącej jego przebiegu do marszałka województwa. Pomimo wpływu ustaleń prowadzonego w tej sprawie postępowania administracyjnego na ocenę pracy egzaminatora, nie mógł on dotychczas w nim uczestniczyć. Sytuację tę zmienił nowy przepis art. 68 ust. 1a ustawy. Od tej pory egzaminator jest uznawany za stronę postępowania administracyjnego prowadzonego w sprawie unieważnienia egzaminu państwowego na prawo jazdy. Likwidacją luki prawnej jest zmiana art. 70 ust. 2 ustawy, który dawał marszałkowi województwa uprawnienie do zawieszania możliwości prowadzenia przez WORD egzaminów państwowych jedynie w zakresie określonej kategorii prawa jazdy. Po nowelizacji marszałek będzie mógł zawieszać przeprowadzanie egzaminów także w zakresie pozwolenia na kierowanie tramwajem. Podobny charakter ma zmiana przepisu art. 71 ust. 1 pkt 4 lit. b, rozszerzająca kompetencje marszałka województwa o możliwość skreślania egzaminatora z ewidencji nie tylko za dopuszczenie się rażącego naruszenia przepisów w czasie egzaminu na prawo jazdy, ale także egzaminu w zakresie pozwolenia na kierowanie tramwajem.

Badanie psychologiczne kierującego pojazdem dopiero po prawomocnym wyroku

Nowelizacja ustawy o kierujących pojazdami nie ominęła problematyki badań psychologicznych. W art. 82 ust. 1 pkt 3 ustawy zawężono krąg osób podlegających takim badaniom. Dotychczas podlegał im każdy kierujący pojazdem, który uczestniczył w wypadku drogowym, w następstwie którego inna osoba poniosła śmierć lub doznała trwających dłużej obrażeń. To rozwiązanie, z jednej strony, umożliwiało sprawdzenie braku lub istnienia przeciwwskazań psychologicznych do prowadzenia pojazdu bez konieczności oczekiwania na prawomocne rozstrzygnięcie ustalające winę sprawcy wypadku, a z drugiej, pozwalało wyeliminować z ruchu drogowego osoby, które w wyniku traumatycznych przeżyć utraciły zdolność do bezpiecznego kierowania pojazdem. W wyniku wprowadzonej zmiany badaniu będzie podlegał jedynie sprawca takiego wypadku. Pomimo że przepis nie odnosi się do sposobu, w jaki będzie ustalane sprawstwo, wydaje się być rzeczą oczywistą, iż do przeprowadzenia takiego badania będzie niezbędny prawomocny wyrok orzekający o winie konkretnego kierującego. Prostą konsekwencją zmiany art. 82 ust. 1 pkt 3 ustawy o kierujących pojazdami jest odpowiednia zmiana brzmienia przepisu art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. d, określającego kompetencje starosty w zakresie kierowania na badania psychologiczne osób uczestniczących w wypadku drogowym.

Kosmetyka administracyjna

W obecnej nowelizacji ustawy o kierujących pojazdami ustawodawca niejednokrotnie proponował zapisy mające na celu dostosowanie ustawy do rzeczywistości. Taki sam charakter ma zmiana niektórych przepisów art. 102 ustawy. Zgodnie z dotychczasowym  brzmieniem ust. 1 pkt 1 tego artykułu, starosta powinien wydać decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem z chwilą upływu terminu ważności tego dokumentu. Samo stwierdzenie takiego faktu nie powinno nastręczać trudności, gdyż starosta ma dostęp do akt kierowców i motorniczych, a ponadto używa systemu teleinformatycznego ułatwiającego przetwarzanie informacji o wydanych dokumentach. Problem stanowiło wykonanie takiej decyzji, czyli fizyczne odebranie nieważnego dokumentu. Aby go rozwiązać, zmieniono przepis przez dodanie zastrzeżenia, iż decyzja o zatrzymaniu uprawnienia wydawana jest jedynie w sytuacji, gdy nieważny dokument zostanie przesłany przez organy kontroli ruchu drogowego. Drugi zmieniony przepis ust. 2 tego artykułu nie ma praktycznego znaczenia. Określono w nim, że dodatkowy warunek wydania zatrzymanego uprawnienia - uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje - stosowany jest, gdy od zatrzymania upłynął okres przekraczający rok. Dotychczas przepis określał, iż okres ten ma wynosić co najmniej rok.

Likwidacja luki w przyszłym systemie punktów karnych

Nowe brzmienie wchodzących w życie w 2016 r. przepisów art. 92 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy ma na celu uwzględnienie faktu, iż naruszenia przepisów ruchu drogowego stwierdzane są nie tylko mandatem karnym lub prawomocnym orzeczeniem sądu, ale także orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym. Tym samym zlikwidowana została luka prawna, która w przyszłości pozwoliłaby niektórym uprzywilejowanym grupom zawodowym, podlegającym wyłącznie odpowiedzialności dyscyplinarnej, na uniknięcie konsekwencji administracyjnych wynikających z popełnionych naruszeń w okresie próbnym dla młodych kierowców lub konsekwencji w postaci tzw. punktów karnych przypisywanych zgodnie z taryfikatorem w okresie późniejszym.  

Pozostałe drobne zmiany

Ustawa o kierujących pojazdami reguluje także tematykę doskonalenia techniki jazdy, niemniej tym razem ustawodawca w oszczędny sposób potraktował tę problematykę. W przepisie art. 112 ust. 3 ujednolicone zostało określenie „instruktora”, który do tej pory bywał określany zamiennie jako „instruktor nauki jazdy”. Z kolei, zgodnie z nowymi przepisami art. 119 ust. 5a i 5b, wprowadzone zostało: stosowanie na egzaminie dla instruktorów techniki jazdy pytań egzaminacyjnych z katalogu zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw transportu oraz prawo zainteresowanej osoby, która uzyskała negatywny wynik na tym egzaminie, do wglądu w treść pytania, na które udzieliła nieprawidłowej odpowiedzi.  Ostatnim zmienionym przepisem ustawy o kierujących pojazdami jest art. 122 ust. 1 pkt 1, który określa zakres przedmiotowy nadzoru sprawowanego przez wojewodę nad organami samorządu terytorialnego wykonującymi zadania określone w ustawie o kierujących pojazdami. W przepisie tym uwzględniono wprowadzone przez nowelizację nowe zadania starosty, jakimi, zgodnie z art. 47 ust. 6 i 7 ustawy, są: kierowanie osoby ubiegającej się o ponowny wpis do ewidencji instruktorów na egzamin sprawdzający kwalifikacje oraz dokonywanie wpisu do ewidencji osoby, która odbyła zaległe zajęcia w ramach warsztatów doskonalenia zawodowego.

Wejście w życie nowych przepisów

Prawo jazdy w trybie pół eksternistycznym dopiero od 2015 roku

Większość omówionych zmian weszła w życie w dniu 24 sierpnia br. Pierwszy wyjątek od tej zasady stanowią przepisy art. 14 ust. 2a–2d,  art. 12 ust. 1 pkt 7, ust. 2-2b i 5, art. 14a ustawy o kierujących pojazdami, które związane są z potwierdzaniem danych i wymianą informacji z innymi organami państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzoną za pomocą Europejskiej Sieci Praw Jazdy. Ta grupa nowych i zmienionych przepisów wchodzi w życie z dniem 25 października 2014 r. Drugi wyjątek stanowią przepisy wprowadzające możliwość rezygnacji z teoretycznej części szkolenia kursowego dla osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i przystępowania do egzaminu teoretycznego w trybie eksternistycznym. Chodzi tu o nowe lub zmienione przepisy art. 23a, art. 27 ust. 4a, art. 50 ust. 2 pkt 5 ustawy. No i wreszcie ostatnia część przepisów likwidująca luki w systemie prawa jazdy na próbę i w systemie punktowym - art. 92 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy – wchodzi faktycznie w życie z dniem 4 stycznia 2016 roku.